Reviews for Reflections - the solo piano works of Andrzej and Roxanna Panufnik

Данный компакт-диск включает фортепианную музыку выдающегося польского композитора Анджея Пануфника и его дочери Роксаны Пануфник. Наряду с произведениями, написанными для рояля, здесь есть другие опусы в переложениях Роксаны Пануфник. Анджей Пануфник приступил к сочинению цикла 12 пьес «Квинтовый круг» («Klag kwintowy») в 1947 году после пятилетнего творческого застоя в годы войны (это время композитор провел в Варшаве). Миниатюрные штудии – каждая длится чуть больше минуты – располагаются по квинтовому кругу (отсюда название): тоники до диез, фа диез, си и т.д. Пьесы объединены одной темой, резко контрастируют друг с другом по темпу и динамике и оставляют ощущение узоров, неожиданно возникающих при поворотах трубки калейдоскопа. В основе вокализов для сопрано и рояля «Hommage à Chopin» лежат народные мелодии области Мазовия, где родился Шопен; на диске представлены три из пяти вокализов. Пятичастная «Пентасоната», увидевшая свет в год 70-летия композитора (1984), основана на пентатоновом звукоряде, обрамлена частями в пятидольных размерах (пента – пентатоника, пять частей, пять долей). В книге «Смысл и содержание моей музыки» Пануфник признается, что, работая над этим, как и над другими своими сочинениями, он стремился достичь «баланса между умом и сердцем, интеллектом и эмоциями». «Молитва» (1991) основана также на вокальном оригинале: двух произведениях для голоса и рояля на стихи Ежи Петркевича; Анджей Пануфник положил на музыку полностью только одно стихотворение, тогда как вторая пьеса представляет собой стихи, декламируемый под музыкальную версию второго стиха. «Отражения» (1968) наглядно показывают приверженность композитора зеркальным формам и музыкально-геометрическим орнаментам, служащим структурной основой большинства его сочинений. Наконец, на диске представлена пьеса «Второй дом» Роксаны Пануфник, которая представляет собой вариации на тему польской народной песни. Вся эта музыка в мастерском, вдохновенном, ярком и вместе с тем необыкновенно бережном исполнении превосходной пианистки Клэр Хэммонд оставляет впечатление чистоты, незамутненности, целомудрия и красоты, чему способствует великолепное звучание SACD-издания BIS. Думается, Анджею Пануфнику удавалось достигать вершинного для искусства вообще «баланса между умом и сердцем, интеллектом и эмоциями».

Andrzej Panufnik (1914-1991) was a Polish composer and conductor born in Warsaw. His father, Tomasz Panufnik, a violinmaker, and mother, Matylda Thonnes Panufnik, a noted violinist, pianist and composer, exposed him to music from an early age. In 1932, at the age of 17, he entered the Warsaw Conservatory to study at first percussion, later majoring in both theory and composition. After the completion of his degree, he travelled to Vienna to study conducting with Felix Weingartner, eventually following him, after the Anschluss, first to Paris, then London. But he returned to Warsaw during the war ywars, participating in the highly restricted musical life of the city, most notably performing with Lutosławski in duo-piano concerts. Many of his early works were destroyed, not due to the war, but rather to a female tenant that had moved into his apartment when he left to care for his ailing mother - she saw the papers and assumed that they were all trash. His interest in various Modernist techniques caused him strife in the then Stalinist controlled Poland. In the mid-1950s, while on tour in Zurich, he made his move to escape his homeland, eventually settling in England and becoming a British citizen in 1961. It was not until 1990 that he returned to Poland, now a country with a democratically elected government. He was knighted in 1991.

But this release features not only that composer's music, but also the music of Roxanna Panufnik, the composer's daughter. Born in London in 1968, Roxanna, too, had musical exposure from an early age, later studying at London's Royal Academy of Music. She has gone on to composer a wide range of compositions - opera, ballet, choral works, chamber music, music for film and television, and solo piano works - which are performed the world over. The current release features her original compositions, but also reworkings or arrangements of her father's works, originally for voice and piano, for solo piano.

Andrzej Panufnik has three major works for solo piano. The 12 Miniature Studies (1947, rev. 1955/1964), which were initially called Circle of Fifths, is comprised of a series of études beginning in C sharp (Major / Minor) and successively moving down a fifth at a time, until finally reaching the key of G sharp, a fifth above the first; each étude shares a similar melodic line, so that interest in maintained through the contrast of tempo, dynamics, meter, and other musical aspects. Reflections (1968) was completed within days of the birth of Roxanna. It is, in the composer's own words, representative of "contemplation… and reflections in the tangible sense… based on constant reflections of a single triad with its perpetual transpositions used both vertically and horizontally." It is a sparse-sounding work, with an angular melodic line, and harmonic clusters reminiscent in sound of Bartók's night music. The Pentasonata (1984) is the composer's last work for piano, written in the composer's 70th year, and dedicated to his wife. The work predominantly uses a pentatonic scale, and is composed of five sections, the first and last of which use a meter of 5/8 or 5/4. The beginning and ending play with the meter creating fascinating rhythmic features, while the middle of the work is more slow and contemplative. It is a perfect example of the composer's will to "achieve a balance between heart and mind, intellect and emotion."

The transcriptions of Modlitwa (1990/1999, arr. 2013), based on an unfinished song, and the three (of five) songs, set as a miniature suite here entitled Hommage à Chopin (1949/1955, arr. 2013), are both lyrical compositions, similar in feeling, and - besides the playfully quirky second of the Chopin settings - all meditative in nature. The original compositions of Roxanna Panufnik are comprised of two works here. Second Home (2003, rev. 2006) is, according to the pianist and booklet writer, "a series of variations on the Polish folk theme Hejne ino, fijołecki leśny! and expresses her sentiments for her father's Polish homeland." The second work, Glo, is short, a minute-and-a-half in length, and was written to commemorate the death of a family friend.

Throughout this recital Clare Hammond proves to be a very fine advocate of this music. Her interpretations match the goal of the composer: Not only are they well thought out and intellectually stimulating, but also energetic, emotionally moving, and full of a whole spectrum of colours - in a word, bracing. Recorded in excellent SACD sound, particularly luminous, and with well written and informative program notes, this is a release that everyone should own. Buy it. You'll enjoy it for years to come.

The BIS Recording brings together some outstanding piano music by Panufnik senior, stunningly performed by Clare Hammond, and recent work by his daughter as well as a couple of ‘retrospective collaborations’, including a solo piano version of the Modlitwa heard on the Signum disc. Andrzej’s dazzling skill and imagination is immediately apparent in the wonderful Twelve Miniature Studies (1947, rev 1955/64) that opens the recital. Why this 20-minute set, full of invention, beauty and excitement, is not in the repertoire of more pianists is a mystery.

Hommage à Chopin is an arrangement by Roxanna of three of Andrzej’s five vocalises of that name for solo piano, and they are truly haunting, as is the transcription of Modlitwa. The late Pentasonata is relatively well known but a performance as vivacious and, at the same time, as attentive to detail as Hammond’s makes one listen to it as though for the first time - BIS’s superb production also plays a part in this.

Reflections, from 1968, is grittier but the musical and philosophical preoccupations are essentially the same, and Hammond is as convincing in the earlier style as in the later. Between these two works come Roxanna’s Second Home and Glo. The way Hammond plays the opening repeated notes of Second Home would alone be worth the price of the disc.

Best known for his big orchestral works, Andrzej Panufnik had a mixed relationship with the piano. Though he failed a piano entrance exam at the Warsaw Conservatoire, Panufnik survived the war as a café pianist, and one of his first works when he was able to resume composition was written at the keyboard and eventually published as the 12 Miniature Studies. Premiered in Kraków in 1948 and based on the circle of fifths, they already show his preoccupation with patterns and symmetry. Most last less than a minute, yet they are strongly contrasted and prove arresting in Clare Hammond’s commandingly virtuosic performance.

Geometric forms also inspired Panufnik’s other two works for solo piano, Reflections - composed in 1968 at the time of his daughter Roxanna’s birth and premiered five years later by John Ogdon - and the Pentasonata. Roxanna is represented here as both an arranger of her father’s music and as a composer in her own right. Her first piano piece, Second Homa, weaves variations around a haunting Polish folk tune in satisfyingly scrunchy harmonies, adding variety to Hammond’s imaginative performance.

Released to mark the centenary of the birth of Polish composer Andrzej Panufnik, this disc is the first recording to present the works of both Andrzej and his daughter Roxanna side by side. The Panufniks have found a worthy champion in Clare Hammond, whose intelligent performances balance emotional reserve with witty characterisation. The collection includes four world premiere recordings: Hommage à Chopin (written by Andrzej in 1949/55 and arranged by Roxanna in 2013); Glo; Second Home (both by Roxanna); and Modlitwa (penned by father and daughter as co-composers). Hammond, who has worked closely with Roxanna, captures both the brilliance and the brooding in these works. Modlitwa (‘Prayer’, 1990/99, arr 2013), was originally written for voice and keyboard; its sparse textures use mainly the middle to upper registers, creating an ethereal quality. Second Home is Roxanna’s first piece for piano. A set of variations on a Polish folk theme, it is curiously evocative, with ample use of the pedal. A fascinating compendium, expertly executed.

I believe this is all of Andrzej Panufnik's (1914-91) piano works. The two most extensive ones - Reflections (1968) and Pentasonata (1984) - have been performed previously by Raymond Clarke on Divine Arts and enthusiastically reviewed by Mr Sullivan (Mar / Apr 2003). This release also includes the 12 Miniature Studies (1947, rev. 1955 & 1964) along with two other works, Hommage à Chopin (1949 & 1955, arr. 2013) and Prayer (1990 & 1999, arr. 2013), arranged or with newly composed additions by the composer's daughter, Roxanna.

Though Panufnik is known principally as an orchestral composer, his piano music shows a sensitive and masterly understanding of the instrument's tonal resources as well as a variety of playing styles and textures, deftly illustrated in the brief but compelling Studies. The idiom is dissonant, but with conventional phrasing and, from time to time, a suggestion of a kind of tonal hierarchy.

Clare Hammond, who was a central figure in the Panufnik centenary of 2014, performs with authority and great imagination. She includes two works by Roxanna, Second Home (2003, rev. 2006) and Glo (2002): the former, her first work for piano, is a series of arresting variations on a Polish folk song; it is by turns lyrical and richly chordal. Glo is a short work written in memory of a friend who died of cancer. The BIS sound is, as usual, stunning.

On connaît Andrzej Panufnik pour ses oeuvres orchestrales (cf. le vaste cycle entrepris depuis plusieurs années par Lukasz Borowicz chez CPO, cf. infra). Il fut l'ami de Lutoslawski, son aîné d'un an, avec qui il donna des concerts clandestins durant l'occupation nazie de la Pologne, puis s'exila à Londres, menant une double carrière de compositeur et de chef.

Son catalogue pour piano tient en trois oeuvres. Les Douze études miniature de 1947 (révisées entre 1955 et 1964) s'organisent en miroir, faisant alterner tempos et dynamiques. Nervosité ludique (no. 3), dépouillement (no. 4), sérénité parfaitement communicative (no. 10), violence sardonique d'aigus effilés, basses traitées en mélodie flamboyante (no. 5), accélération fantastique (no. 12): autant de révélations, dignes d'enrichir le répertoire des virtuoses.

A l'autre bout de la vie créatrice de Panufnik trône la Pentasonata (1984), d'un accès moins immédiat. A partir d'une construction en palindrome, le compositeur a essayé de "parvenir à un équilibre entre coeur et esprit, intellect et émotion". Elle se clôt comme elle avait commencé, animée d'une vive impatience, tranchant ainsi avec l'hermétisme de sa partie centrale. Le sens du contraste innerve également les austères Reflections de 1968, créées par John Ogdon, dont les accords dissonants et éruptifs font suite à une atmosphère quelque peu désincarnée.

Hormis deux pages de Roxanna Panufnik, dans la continuité de celles de son père (telle l'introduction méditative de Second Home), le disque propose des arrangements de mélodies. Le beau triptyque intitulé Hommage à Chopin dévoile successivement un faisceau de sentiments ambigus, un pantin désarticulé, sorte de Pétrouchka de fantaisie, puis un paysage qu'on dirait moyenâgeux, dessiné au moyen de riches accords. Avec Prière (Modlitwa), Panufnik achevait sa quête d'une simplicité et d'une pureté quasi religieuses.

Clare Hammond, indéniablement habitée pas son sujet, excelle à installer dans chaque pièce une ambiance.

Die Klavierwerke von Andrzej und Roxanna Panufnik finden in Clare Hammond eine äußert verständige Interpretin.

Während Andrzej Panufnik (1914–1991) auf dem Tonträgermarkt mittlerweile recht gut repräsentiert ist, ist seine Tochter Roxanna Panufnik (geb. 1968) nur gelegentlich ‚Objekt der Begierde‘. Auf der vorliegenden SACD sind Vater und Tochter nunmehr als Komponisten teilweise fast untrennbar miteinander verbunden, indem nämlich Roxanna Werke ihres Vaters aufgriff und teilweise sogar ‚weiterschrieb‘. Dies betrifft vor allem 'Modlitwa' (Gebet) von 1990, das 1999 von Roxanna Panufnik um einen zweiten Teil ergänzt wurde, den sie 2013 für Klavier solo arrangierte. Eine andere Klaviertranskription ist die 'Hommage à Chopin' aus den Jahren 1949/1955, ursprünglich für Singstimme und Klavier, dann für Flöte und Kammerorchester ausgearbeitet. Roxanna Panufnik transformiert die komplexen instrumentalen Texturen kongenial in lyrisch tief innige genuine Klavierkompositionen, die von Clare Hammond mit unleugbarer Hingabe und Engagement musikalisch umgesetzt werden. Da hat jemand das Idiom von Vater und Kind gleichermaßen gut verstanden, und auch die Bookletnotizen zeugen von dem tiefen Verständnis der Pianistin für das von ihr Gespielte. Da, wie fast nicht anders zu erwarten, auch das Klangerlebnis rundum gelungen ist, sind hier Höchstwertungen kaum vermeidbar.

Das Klavier war nicht das Hauptinstrument Andrzej Panufniks, noch ist es jenes seiner Tochter. Wenn eine gut gefüllte SACD für das (bisherige) Gesamtwerk beider ausreicht, ist dies bezeichnend, bedeutet aber keine Kritik. Andrzej Panufnik hat in seinem Leben insgesamt nur drei Klavierwerke geschrieben – diese aber sind jeweils durchaus gewichtig: 'Zwölf Miniatur-Etüden' (1947, rev. 1955/64), die den Quintenzirkel von Cis mittels der Unterquint bis Gis durchquert, 'Reflections' (1968) sowie die auf der pentatonischen Skala basierende palindromisch angelegte 'Pentasonata' (1984). Musikalisch und interpretatorisch sind die drei Werke ausgesprochen anspruchsvoll, aber ebenso dankbar. Sie fordern das Instrument bis an seine Grenzen – und in der Tat sind, wenn man von einer Einschränkung sprechen muss, die extremen Register des Flügels technisch nicht ganz optimal vorbereitet (vielleicht hätte man besser keinen Steinway D nutzen sollen, sondern ein Instrument mit etwas mehr Intimität, mehr Wärme).

Roxanna Panufniks zwei Klavierkompositionen 'Second Home' (2003, rev. 2006) und 'Glo' (2002) sind von nicht so starker musikalischer Eigenart wie jene ihres Vaters. 'Second Home', eine Art Variationswerk über das polnische Volkslied 'Hejze ino, fijołecku leśny!', steht teilweise eher dem polnischen Komponisten Czesław Marek näher als der Musik des frühen 21. Jahrhunderts. 'Glo' ist eine kurze Gedenkkomposition für einen an Krebs verstorbenen Familienfreund, hier ist die musikalische Verwandtschaft zwischen Vater und Tochter durch ähnliche Harmonieverwendung offenkundig.

Rok 2014 sprzyjał popularyzacji muzyki Andrzeja Panufnika przede wszystkim poprzez opracowania naukowe, wydawnictwa płytowe oraz koncerty. Powodem była, rzecz jasna, okrągła 100. rocznica urodzin kompozytora. Jednym z owoców tych obchodów jest omawiana płyta łącząca muzykę fortepianową zarówno Andrzeja, jak i jego córki Roxanny. Twórczość fortepianowa Panufnika jest nader skromna. Według mojej wiedzy do dziś zachowały się jedynie trzy kompozycje: 12 Miniaturowych Etiud (znane wcześniej pod tytułem Krąg kwintowy), Refleksje oraz Pentasonata. Powstały one w trzech różnych okresach twórczości Panufnika. Etiudy pochodzą z roku 1947 (w późniejszych latach kompozytor dokonywał ich rewizji przygotowując do londyńskiego wydania), Refleksje – z 1968 r., zaś Pentasonata – z 1984 r. Każda z Miniaturowych Etiud to swoisty mikrokosmos. Opierając się na tym samym materiale muzycznym, kompozytor manipuluje pozostałymi elementami, tworzącw efekcie kapitalne kontrasty. Niczym najznamienitszy twórca renesansowy, Panufnik wykazuje olbrzymią dbałość o liczbę, miarę i proporcję. I choć jego pomysły z perspektywy XXI-wiecznego odbiorcy nie są tak ciekawe, oryginalne i świeże, i dziś cyklu tego słucha się z satysfakcją. Refleksje powstawał na przestrzeni kilku dni, w niezwykłym dla kompozytora czasie – okresie narodzin córki Roxanny. Z kolei Pentasonata, dzieło dojrzałe, jest kolejnym świadectwem dbałości kompozytora o liczbę i proporcję: składa się z pięciu części, opiera na skali 5-stopniowej, zaś ustępy skrajne mają metrum pięciodzielne.

Na omawianej płycie twórczość Andrzeja Panufnika została uzupełniona o dwie kompozycje: Hommage à Chopin oraz Modlitwę. W oryginale są to pieśni na fortepian (ściślej rzecz ujmując, Hommage à Chopin pomyślane były jako wokalizy); ich opracowań dokonała Roxanna, efekty są imponujące.

W albumie muzyka fortepianowa Andrzeja Panufnika została zestawiona z dwoma kompozycjami Roxanny Panufnik. Są to Second Home oraz Glo. Tytuł pierwszego utworu, Drugi dom, odnosi się do Polski – to cykl wariacji na temat ludowy. Drugi stanowi muzyczne epitafium dla przyjaciela rodziny. To ciekawe, że utwory Roxanny zostały wplecione pomiędzy dzieła ojca i wkomponowują się w ten sposób znakomicie. Nie ma wątpliwości, że stylistyka u obojga jest dość zbliżona.

Wykonawczynią wszystkich zawartych na płycie kompozycji jest Clare Hammond. Jest to artystka dobrze znana polskiej publiczności: być może niektórzy z Państwa słyszeli jak wspaniale wykonywała ona Koncert fortepianowy Andrzeja Panufnika. Jej interpretacje zaprezentowane w omawianym albumie są znakomite. Mimo, że dużą wagę przywiązuje do szczegółów i klarowności brzmienia, gra w sposób bardzo żywiołowy, wyrazisty i emocjonalny, z wielką pasją, słucha się tego wybornie! Pod względem technicznym pozostaje bez zarzutu, prezentuje się wręcz niczym prawdziwy wirtuoz. Second Home Roxanny Panufnik pod palcami Clare Hammond jawi się jako istny majstersztyk.

Płyta została dopracowana w szczegółach i może stanowić jedną z najciekawszych pozycji w dyskografii Panufników, a zarazem jeden z najważniejszych owoców ubiegłorocznych obchodów urodzin Sir Andrzeja.